معرفی شغل کارگردان
کارگردان ها مسئولیت اصلی ساخت برنامه های تلویزیونی و فیلم ها را برعهده دارند. به عنوان یک کارگردان، شما باید خلاقیت، مهارت سازماندهی و دانش فنی لازم را برای مدیریت فرآیند تولید اثر سینمایی داشته باشید. از آنجا که شما باید تیمی از افراد با نقش های متفاوت را رهبری کنید، باید مهارت های ارتباطی خوبی نیز دارا باشید. باید بتوانید به خوبی برنامه ریزی کرده و تصمیم گیری کنید. همچنین در مدیریت زمان و بودجه نیز باید متبحر باشید. هدف اصلی شما گرفتن تصمیمات خلاقانه برای هدایت ادامه جریان فیلم است.
به عبارت دیگر کارگردان کسی است که بیشترین مسئولیت را در قبال تصویر و صدای فیلم دارد. او کسی است که ساخت فیلم را بر عهده دارد و معمولا فکر نهفته در فیلم و شکل نهایی اثر از اوست. به طور خلاصه، کارگردانی شامل برنامه ریزی ساخت فیلم، نظارت بر ساخت آن، ارائه دستورالعمل به بازیگران و کلیه دست اندرکاران فنی تولید و ارائه تصویری هنری و فنی به فیلم از خلال امور این چنینی و مشابه آن است، که توسط فردی به نام کارگردان صورت می گیرد.
در بهترین شرایط، کارگردان است که باید قدرتمندترین فرد پشت دوربین باشد. بینش، هنر و دانش خود را به کار گیرد و از ابتدا تا انتهای تولید فیلم، کنترل همه امور را در دست داشته باشد. البته او باید فیلمی بسازد که مخاطب داشته باشد، چون به هر حال هزینه های تولید و پخش باید جبران شود. کارگردان گاه خودش، فکری برای ساخت یک فیلم در اختیار دارد (حتی ممکن است خودش فیلم نامه را نوشته باشد) و گاه طرف قرار داد تهیه کننده ای قرار می گیرد که می خواهد فیلمنامهای را فیلم کند. کارگردان باید ازهمان ابتدا همکاری نزدیکی با فیلمنامه نویس برقرار کند و در نهایی کردن فیلمنامه هم نظر بدهد. او باید در تماس همیشگی با تهیه کننده باشد واطمینان حاصل کند که آیا در چارچوب بودجه پیش می روند یا نه. همچنین او با بازیگران ارتباط دارد و در ارائه شخصیت پردازی درست از نقش ها به آنها کمک می کند، با طراح صحنه و لباس همفکری می کند و تصمیم می گیرد کدام صحنه ها در کجا باید فیلمبرداری شوند ( در داخل یا خارج استودیو). او در تهیه برنامه فیلمبرداری، تهیه فیلمنامه مصور نیز نقش دارد. او بر کل فیلمبرداری نظارت دارد و زاویه هر نما، نوع حرکت و فاصله ها را تعیین می کند و در نوع نورپردازی صحنه با مدیر فیلمبرداری همفکری می کند. تدوین نیز زیر نظر او انجام می گیرد، موسیقی متن با موافقت او تهیه و ضبط می شود و در آخرین مرحله یعنی همگاه سازی صدا و تصویر نیز نقش تعیین کننده ای دارد. این همه وظایف و مسئولیت را کارگردان به تنهایی انجام نمی دهد بلکه او یک گروه دارد که شامل دستیاران ، منشی صحنه وغیره است. اما در نهایت اوست، که نه تنها گروه خود بلکه کل فرایند فیلم سازی را هدایت و نظارت می کند. کارگردان موظف است، تا به وسیله تمهیداتی که می اندیشد، فیلمنامه را به جذاب ترین و حرفه ای ترین شکل به تصویر بدل کند و در این راه باید از ذوق هنری و تجربه اش استفاده کند. عواملی که در اینجا به نام عوامل پنج گانه از آنها اسم برده شده، در این زمینه بسیار مهم هستند و عواملی هستند که در تفاوت یک فیلم خوب از یک فیلم بد بسیار موثرند. این عوامل شامل: ترانزیشن، خط فرضی، پرسپکتیو، توازن و کمپوزیسیون در تصویر است.
در سال های آغازین تاریخ فیلم سازی ، نقش کارگردان به اندازه ای که بعدها مهم و تاثیرگزار شد، نبود، زیرا ساختار فیلم ها بسیار ساده و به دور از هر گونه پیچیدگی بود. با گسترش سینما و توسعه فیلم سازی، لزوم حضور شخصی که بر کل فیلم نظارت داشته باشد و آن را از جهت فنی و هنری رهبری کند، بیشتر احساس شد و به این ترتیب کارگردان به چهره ای شاخص و فردی مهم در عرصه فیلم سازی بدل شد ، کسی که فکر، دیدگاه و خلاقیت خود را در فیلم ها اعمال می کرد.
کارگردان بیشترین زمان کاری خود را هنگام فیلم برداری سپری می کند که این ساعات بسیار متغیر و متنوع است. گاهی نیز در شبها و تعطیلات باید مشغول به کار باشد. محل کار او معمولا یا در استودیو و یا سر صحنه فیلم برداری است. گاهی نیز باید به سفرهای کاری کوتاه و بلند مدت برود.
برای آشنایی بیشتر با شغل کارگردانی در ادامه در مورد مسئولیت ها و وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و فرصت شغلی، میزان درآمد کارگردان و افراد برجسته در این حوزه ارائه می شود.
مسئولیت ها و وظایف کارگردان
- ملاقات با تهیه کنندگان – زیرا تهیه کننده مسئول فراهم آوردن امکانات و شرایط مورد نیاز کارگردان است و با کارگردان نسبت به سایر عوامل ساخت فیلم از ابتدا تا انتهای عملیات ساخت فیلم بیشترین ارتباط را دارد.
- مستند کردن یک فیلم نامه یا ایده – این وظیفه کارگردان در همکاری با فیلمنامه نویس است. البته در خیلی از مواقع خود کارگردان نسبت به نوشتن فیلم نامه اقدام می نماید و نقش نویسنده و کارگردان فیلم را یک نفر بازی می کند.
- آماده سازی فیلمنامه برای تبدیل به تصاویر متعدد فیلم
- تصمیم درباره چگونگی شروع تولید و تعیین محل فیلمبرداری
- برنامه ریزی زمان های فیلمبرداری و تدارکات لازم برای پیشبرد هرچه بهتر عملیات ساخت فیلم و فیلم برداری
- انتخاب و استخدام بازیگران و عوامل فیلم از جمله تصویربردار، صدابردار، مدیر صحنه و سایر عوامل ساخت فیلم
- هدایت و راهنمایی عوامل فنی به منظور ایجاد هماهنگی و یکپارچگی در ساخت فیلم
- هدایت و راهنمایی بازیگران – شاید بیشترین زمان کارگردان در هر فیلم در هدایت و راهنمایی بازیگران فیلم صرف شود و لذا موفقیت و عدم موفقیت یک فیلم نیز تا حد بسیار زیادی به خوب انجام شدن این وظیفه کارگردان برمی گردد.
- نظارت بر تدوین نسخه نهایی فیلم
در برخی از پروژه ها شما خودتان فیلمنامه نویس و تهیه کننده هستید. گاهی نیز کارهای فیلم برداری و صداگذاری را انجام می دهید که این معمولا در فیلم های مستند و یا تولیدات با بودجه محدود اتفاق می افتد.
مهارت و دانش مورد نیاز کارگردان
- خلاقیت و تخیل و شناخت سینما و بازیگری
- مهارت ارتباطی خیلی خوب – برای برقراری ارتباط مناسب با بازیگر، تهیه کننده، فیلم بردار، صدار بردار، مخاطبان و تمام کسانی که قبل، حین و بعد از یک پروژه فیلم سازی در ارتباط با کارگردان می باشند.
- توانایی رهبری و ایجاد انگیزه در افراد – زیرا کارگردان در یک فیلم همچون مدیرعامل یک شرکت یا فرمانده یک گروه نظامی عمل می کند و موفقیت و شکست یک پروژه سینمایی تا حد زیادی به کارگردان آن بستگی دارد.
- مهارت عالی در سازماندهی و برنامه ریزی
- ابتکار و توانایی حل مساله – زیرا موانع بسیار زیادی بر سر راه یک پروژه فیلم سازی وجود دارد. از خصوصیات اخلاقی متفاوت هر یک از بازیگران گرفته تا مشکلاتی که بر سر راه اخذ مجوز از سازمان های قانونی و دولتی وجود دارد و مهمتر از همه تأمین بودجه مورد نیاز برای ساخت فیلم وتوافق با تهیه کننده و تمامی این مسایل باید توسط کارگردان حل و فصل گردد.
- توانایی تصمیم گیری
- مدیریت خوب زمان و بودجه
- حفظ آرامش در شرایط فشار
- اطلاع از مباحث سلامت و ایمنی در کار
- توان جسمی مناسب – زیرا بخش قابل توجهی از عملیات ساخت یک فیلم در خارج از استودیو و محیط های شهری، روستایی و حتی کوهستانی است و کارگردان باید توان مناسب برای انجام پروژه در هر کجا را دارا باشد.
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل کارگردانی
برای ورود به این شغل حتما نباید تحصیلات دانشگاهی داشت. افرادی که مایل به کسب مدرک دانشگاهی باشند، می توانند با قبولی در آزمون سراسری دانشگاه ها در رشته کارگردانی تحصیل کنند. افرادی هم که نمی خواهند مدرک دانشگاهی کسب کنند می توانند از راه کارآموزی در این شغل، مطالعات مستمر وکسب تجارب عملی به این حوزه وارد شوند.
فرصت های شغلی و بازار کار کارگردان
به عنوان کارگردان، می توانید به صورت مستقل و به شکل قراردادی با سازمان ها و شرکت های تهیه کننده فیلم دولتی و خصوصی کار کنید. همچنین می توانید در صورت داشتن منابع مالی، ایده ها و پروژه های مورد نظر خود را کارگردانی و تولید نمایید. رقابت برای انعقاد قراردادهای مستقل و تامین مالی در این حوزه بسیار شدید است.
در ایران با توجه به تابعیت سینما و تأتر از سیاست های فرهنگی کشور و رشد و و افول آن بر اساس جهت گیری ها و سیاستگذاری های مدیران و گروه های دولتی لذا نمی توان پیش بینی مشخصی از وضعیت اشتغال در مشاغل مرتبط با آن داشت و در هر دوره از تاریخ سیاسی کشور سینمای ایران دستخوش تغییرات متعددی می گردد که خیلی قابل پیش بینی نمی باشد.
شخصیت های مناسب این شغل
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.