تعصب
یکی از مهمترین و پیشرفتهترین آثار سینمایی تاریخ است که در سال 1916 توسط کارگردان مشهور آمریکایی دیوید وورک گریفیث ساخته شد. این فیلم پس از موفقیتهای چشمگیر فیلم قبلی گریفیث یعنی “تولد یک ملت” (The Birth of a Nation) ساخته شد، اما در مقایسه با آن، “تعصب” به دلیل پیامهای انسانی و تلاش برای ارتقای درک اجتماعی از خشونت و تعصب، به اثری فراتر از یک فیلم تاریخی و نژادپرستانه تبدیل شد. “تعصب” بهعنوان یکی از برجستهترین آثار سینما در دوران فیلمهای صامت شناخته میشود و در عین حال، یک شاهکار هنری است که بهطور گستردهای تحسین شده و در تاریخ سینما جایگاه ویژهای دارد.
تاریخچه و ساخت فیلم:
“تعصب” در سال 1916 توسط دیوید وورک گریفیث ساخته شد. این فیلم یکی از بلندترین فیلمهای سینمای صامت است و مدت زمان آن به حدود 195 دقیقه میرسد. گریفیث در این فیلم از یک ساختار پیچیده و چندلایه استفاده کرده است که در آن، داستانها و شخصیتهای مختلف در زمانهای متفاوت به هم پیوسته و در نهایت به یک پیام مشترک در مورد معضلات اجتماعی و انسانی میرسند.
گریفیث در “تعصب” به نقد مسائلی همچون تعصب دینی، نژادی، و اجتماعی پرداخته و از چهار داستان مختلف که در زمانها و مکانهای مختلف رخ میدهند، استفاده کرده است. این چهار داستان عبارتند از:
- داستان مذهبی: که در آن به ستمهایی که در تاریخ بر اساس تفاوتهای دینی ایجاد شدهاند پرداخته میشود.
- داستان تاریخی: که به دوران شاهان و جنگهای قومی و مذهبی میپردازد.
- داستان اجتماعی مدرن: که به مسائل و مشکلات اجتماعی قرن 20، از جمله طبقات اجتماعی و فجایع اجتماعی میپردازد.
- داستان کودکانه و شخصی: که در آن تلاش برای برقراری صلح و محبت در دنیای آشفته مطرح میشود.
با این ترکیب چهارگانه، گریفیث تلاش کرد تا نشان دهد که تعصب و خشونت تنها مختص یک دوره زمانی خاص نیستند، بلکه در تمام تاریخ بشریت وجود دارند و تأثیرات منفی خود را در طول زمان ادامه میدهند.
ژانر و سبک:
“تعصب” یک فیلم درام تاریخی است که بهویژه به نقد اجتماعی و انسانی میپردازد. از آنجا که فیلم در دوران سینمای صامت ساخته شده است، بر تدوین هنری، زبان بصری و بیان از طریق تصاویر تکیه دارد. گریفیث در این فیلم از تکنیکهای پیشرفته سینمایی مانند کاتهای متوالی، زاویههای دوربین خلاقانه، نمایش همزمان چند داستان و پراکسیما زمان بهره برد تا تجربهای سینمایی بهغایت متفاوت و پیچیده ارائه دهد.
جوایز و تحسینها:
فیلم “تعصب” به عنوان یک اثر هنری، موفق به دریافت جوایز خاصی در دوران خود نشد. در واقع، این فیلم به دلیل پیچیدگیهای ساختاری و مدت زمان طولانی آن، نتواست محبوبیت تجاری زیادی کسب کند. اما از نظر هنری و تأثیرگذاری بر سینما، “تعصب” در تاریخ سینما بسیار مهم و پراهمیت است. این فیلم تأثیر زیادی بر کارگردانان بعدی سینمای هالیوود گذاشت و بسیاری از تکنیکهای نوآورانه آن، از جمله استفاده از مونتاژ و داستانگویی چندلایه، در آثار بعدی سینمایی مورد استفاده قرار گرفت.
اگرچه فیلم نتواست در زمان خود موفقیت تجاری زیادی کسب کند، اما پس از گذشت سالها، منتقدان سینمایی آن را یکی از شاهکارهای سینمای صامت دانستهاند و امروزه در فهرست بهترین فیلمهای تاریخ سینما قرار دارد.
تأثیرات و اهمیت اجتماعی:
“تعصب” با وجود تمام پیچیدگیهای روایی و ساختاری خود، پیامهای اجتماعی و انسانی قدرتمندی را ارائه میدهد. گریفیث در این فیلم تلاش میکند نشان دهد که تعصب به عنوان یک ویژگی انسانی، نه تنها در گذشته بلکه در زمان حال نیز تاثیرات و آسیبهای بزرگی بر جامعه بشری میگذارد. او از طریق داستانهای متفاوت، به نحوی بیان میکند که تعصب دینی، نژادی، اجتماعی و سیاسی در سراسر تاریخ، انسانها را به جنگ، ظلم و فساد کشانده است.
از آنجا که گریفیث در این فیلم داستانهایی از تاریخ، مذهب، و سیاست را به هم پیوسته کرده است، “تعصب” بهعنوان یک اثر جهانی شناخته میشود که مسائل بشری را در طول تاریخ مورد بررسی قرار میدهد.
دیالوگ مشهور از فیلم:
فیلم “تعصب” بهدلیل این که یک فیلم صامت است، فاقد دیالوگهای صوتی بهطور معمولی است. با این حال، یکی از جملات تاثیرگذاری که در یکی از متون پردهای این فیلم آمده و تا امروز در یادها مانده است، به این صورت است:
- “تعصب، دشمن انسانیت است و تنها در همگرایی و تفاهم است که بشریت به آرامش میرسد.”
این جمله به خوبی پیام اصلی فیلم را بازتاب میدهد که در آن به ظلم و تعصبهای اجتماعی و سیاسی پرداخته میشود و لزوم رسیدن به صلح و همزیستی مسالمتآمیز بهجای درگیری و خصومت تأکید شده است.
نتیجهگیری:
فیلم “تعصب” (Intolerance) یکی از شاهکارهای سینمای صامت است که در آن دیوید وورک گریفیث با استفاده از تکنیکهای نوین سینمایی، داستانهای مختلف از دورانهای مختلف تاریخی را در هم آمیخته و به نقد مسائلی همچون تعصب و خشونت پرداخته است. هرچند این فیلم در زمان خود نتواست موفقیت تجاری زیادی کسب کند، اما بهعنوان یک اثر هنری و پیشگام در تاریخ سینما شناخته میشود. پیام انسانی و جهانی آن که ضد تعصب و در حمایت از همزیستی مسالمتآمیز است، هنوز هم پس از گذشت بیش از یک قرن، اعتبار و اهمیت خود را حفظ کرده است.